Tag

Stad

Browsing

Gant Robert Neal Baxter eo bet skrivet ar pennad-mañ e galizeg da gentañ evit ar gelaouenn Terra e Tempo, ha kinniget en deus deomp ar stumm-se e brezhoneg. Robert Neal Baxter a zo broadelour galizad ha komunour, hag ezel eo eus Kuzul Broadel ar BNG.

Bretagne-Info.


Pa fell d’unan bennak skrivañ diwar-benn un tem ken tomm hag hini lezennekadur/didorfedeladur ar c’hanab, bet difennet e implij nevezik ’zo e gwirionez, e ranker derc’hel digor-frank ar spered, en ur glask tec’hel diouzh savlec’hioù ideologel a-du pe a-enep hepmuiken hep klask goût pelloc’h. Ret eo klevet ha klask kompren an holl arguzennoù eus an eil du hag egile a-benn tizhout ur c’hlozadur poellek hag a skiant vat.

Krogomp neuze gant un eus an arguzennoù pennañ savet gwall alies evit difenn didorfedeladur ar c’hanab, da lâret eo hini talvoudegezh implij tetrahidrocannabinol (THC) ha cannabidiol (CBD) pe kanabinoidoù sintetek all (d.s. ar nabilona) war dachenn ar vedisinerezh, en ur c’hoût e c’heller implijout ar nabiximol (gwerzhet gant an anv Sativex) e meur a vro en Europa abaoe 2010 evit mezegañ ar skleroz strewek (SKLES) pa ne deuer ket a-benn dezhañ gant louzeier all.

Lakaet e oa bet sklaer war wel pegen diboell e c’hell bezañ difenn implij louzaouus produioù ar c’hanab pa oa bet nac’het er penn-kentañ ouzh ur paotrig e norzh Iwerzhon kenderc’hel da implijout THC evit mestroniañ an epilepsiezh a lakae e vuhez en arvar. Dibenn da vat pa c’houvezer e vez roet morfin d’ar re glañv alies, pe gwashoc’h c’hoazh pa soñjer er c’hudennoù sokial grevus a sav diwar implij re ledan an dienkrezerioù (d.s. ar benzodiazepinoù), roet dreist-holl da vaouezed a deu da vezañ estoue oute peurliesañ gant kudennoù dizonadur grevus pe c’hrevusoc’h.

Gwir eo kemend-all. Arabat bezañ touellet gant arguzennoù faos avat, rak daoust ha ma’z eus un doare tabou o tennañ da glaskerezh ha diorren louzoù efedus diazezet war dalvoudegezh yac’hadel sklaer ar c’hanab abalamour dezhañ bezañ bet disklêriet un doare dramm er-maez eus al lezenn, ne dalvez ket war-eeun e rankfe bezañ digastizelet e implij dudius. Ne vez ket klevet, da skwer, kalz a dud o c’houlenn groñs ma vefe aotreet implij dudius ar morfin pe ar metadona war digarez ma vezont implijet ingal war dachenn ar vezegiezh.

D’am soñj, p’emeur o kaozeal diwar-benn implij dudius ar c’hanab e ranker tec’hel diouzh savlec’hioù dreistfrankizour rik, prezegennet gante eo dieub pep hini d’ober ar pezh ma fell dezhañ gant he c’horf pe e gorf, zoken ma c’hell sevel diwarnañ dilerc’hioù noazus a c’hellfe lakaat ar yec’hed pe ar vuhez en arvar evelkent. Ar Stad n’hall ket tec’hel diouzh he c’hiriegezh – hep tadelouriezh – rak he dever eo gwareziñ hevoud ar c’heodedourezed hag ar geodedourion dindan he beli war pep tachenn ar vuhez (hini al labour, ar yec’hed, an deskadurezh, h.a.). Hag evel-se ranko bezañ e Republik Sokialour Breizh an dazont ivez moarvat…

Ne ranker ket treiñ kein neuze d’an dilerc’hioù noazus a bep seurt a c’hell kas dezhe implij n’eus forzh doare dramm (en o zouez ar butun hag an alkool hag al louzoù aotreet ivez, evel-just), rak n’eo morse dinoazus ha diriskl da vat n’eus forzh peseurt danvezenn psikoaktivel.

Gallout a rafed arguzenniñ, dre ma ne vez kastizet e gwirionez implij ar c’hanab peurvuiañ, e vefe ar bep poellekañ neuze e aotreañ da vat hervez lezenn. Bezo ma vezo, arabat ober skouarn vouzar ouzh riskloù implij ar c’hanab evit ar yec’hed (koulz hini ar c’horf hag hini ar spered), en o zouez, da skwer :

  • Al labour-skol a c’hell mont war washaat dre implij re alies ar c’hanab gant ar c’hrennardezed hag ar grennarded dre disteraat ar memor.
  • Pa vez implijet a-hed ar wezh e c’heller dont da vezañ estoue outañ (anvet ‘strafuilh dre implij ar c’hanab’, pe CUD e saozneg), ha gallout a ra ivez lakaat ar riskl da diorren ur psikoz ha ar skizofreniezh da vont war gresk, dreist-holl en tud gante un doug genetek.

N’eo ket kudennoù dister anezhe, hag arabat ankounac’haat ouzhpenn eo disheñvel respont hini pe hini pa vez komeret ganti/añ un danvezenn psikotropek bennak. Disheñvel e c’hell bezañ efedoù an hevelep danvezenn neuze, ha n’eo ket dudius na diriskl atav ivez. Setu perak, daoust ha ma c’hellfe efedoù ar butun pe an alkool (aotreet hervez lezenn o-daou) pe ar sukr gwenn zoken bezañ ken gwallus pe gwallusoc’h c’hoazh evit re ar c’hanab, arabat krediñ e vefe dinoazus ar c’hanab d’e dro.

En ur c’hoût kement-mañ, hag en desped d’an efedoù pozitivel a deufe diwar lezennekadur ar c’hanab (en o zouez reoliañ ar c’halite evit gwellaat ar yec’hed publik, pe c’hoazh lakaat termen d’ul lodenn vras eus narkotrafikerezh hag ar c’hudennoù torfedel liammet outi), eo ret derc’hel kont atav eus an efedoù noazus pe noazusoc’h a c’hell diwanañ diwar implij ar c’hanab hag ar riskloù koulz evit an hiniennoù (d.s. kleñvedoù an avu), hag evit ar gevredigezh en he fezh (d.s. gwalldarvoudoù bleniañ).

Evit dont a-benn da dizhout un implij atebek ha poellek, eo dav anavet atav holl efedoù un danvezenn bennak, hep ankounac’haet ar re negativel. Da lâret eo, pa ginniger digastizelañ pe lezennekaat implij dudius ar c’hanab, e ranker sevel war un dro ur c’houlzad kelaouiñ a-doare diwar e benn en ul lakaat an holl efedoù noazus sklaer war-wel a-benn disteraat an droug a c’hellfe sevel diwarnañ.

Robert Neal Baxter

Geriaoueg verr

(hervez TermOfis)

danvezenn psikoaktivel : substance psychoactive

didorfedeladur : décriminalisation

dienkrezerioù : anxiolytiques

digastizelet : dépénalisé

dilerc’hioù : conséquences

doug genetek : prédisposition génétique

dreistfrankizour : ultralibéral

estoue : dépendant

implij louzaouus : utilisation thérapeutique

koulzad kelaouiñ : campagne d’information

lezennekadur : légalisation

skleroz strewek : sclérose en plaques

strafuilh : trouble (psychologique)

Galvet eo ar bobl gatalan da vont da votiñ d’ar 1añ a viz Here ha da reiñ e soñj neuze war dizalc’houriezh Katalonia dre ur referundom aozet gant ar gatalaniz o-unan. Ur referendom hag a zo e-maez lezenn hervez ar Stad Spagn.

Klask a ra ar Stad Spagn da spontañ aozerien ar referundom gant diarbennoù a bep seurt : furchadegoù en embregerezhioù a vije gouest da sevel dafar votiñ, mont-ha-dont forzh pegement eus arme ha polis Spagn war douaroù Katalonia, taolioù evit klask difenn lec’hienn internet brudañ ar referundom, galvet eo dirak ar justis muioc’h evit 700 dilennad dibabet gante reiñ an aotre d’o c’humun aozañ ar referundom, strishadurioù war ar gwir d’en em vodañ…

Faot a ra d’hon aozadurioù staliet e-barzh broadoù hep Stad dindan dominasion gall embann hon souten adarre :

  • d’ar gwir diaralladus ha reizh he deus ar bobl gatalan da zibab he dazont hep redi nag aon.
  • d’ar gwir he deus ar bobl gatalan da ziskleriañ ur republik gatalan dizalc’h goude ar referundom.

Gervel a ra hon aozadurioù an demokrated, ar pobloù ha labourerien ar bed met da gentañ penn e-barzh ar Stad C’hall da embann o souten en un doare foran gant ar bobl gatalan. Embann o souten peogwir, gant e youl, e lak ar bobl katalan ur renad unpennel da dreuzigellañ, ur rennad unpennel hag a ya war goshaat, ur rennad unpennel a teu eus diktatouriezh Franco.

Ar bobl gatalan a ro ster adarre d’an demokratelezh, sur ha n’eo ket marteze.

An argezh katalan evit tizhout an dizalc’houriezh zo kentelius-tre peogwir e tispleg splann ne c’houlenner ket ar gwir d’en em dermeniñ met e vez graet gantañ hep goulenn an aotre digant ar Stadoù pe Unvaniezh Europa.

Ar bobl gatalan a ro ster adarre da veur a veizad : ar souvereniezh, ar fed d’en em c’houarn, d’en em aozañ en ur prantad ‘lec’h e vez savet an eskemmoù ekonomikel bedel da vat en desped da soñj ar pobloù, diwar-goust darn vrasañ an dud hag hini an endro.

Ur bern aozadurioù a zieubidigezh ar pobloù all dindan dominasion Spagn a souten an argezh katalan met ni a embann ivez ur wech c’hoazh emañ ar Stad C’hall oc’h aloubiñ un tamm eus ar broioù katalan. Embann a reomp groñs ivez e nac’h ar Stad C’hall ar gwir da zibab o dazont.

Hor souten etrevroadelour agnt ar bobl gatalan ne oar ket petra eo an harzoù etre Bro C’hall ha Bro Spagn hag e embannomp du-war-wenn e rankfe ar gatalaniz evel an holl bobloù dindan dominasion gall ober gant o gwir d’en em dermeniñ evit sevel ur framm politikel disheñvel, sokial ha diazezet war an endro. Ur framm politikel a dalvezo evit an darn vrasañ eus an dud evit en em zizober eus ar c’hapitalouriezh, an trevadennerezh hag an impalouriezh.

Kensinet eo bet ar galv gant meur a aozadurioù etrevroadel :

Martinik : ar CNCP hag ar PKLS

Gwiana : an MDES

Katalonia an Norzh : CUP Perpinyà

Korsika : A Manca

•Polinezia : an Tavini Huiratira

Breizh : an Tu Kleiz Dizalc’hour Breton

Flandrez : ar V-SB

Euskal Herria : Askapena hag Euskal Herria Bai (dizalc’hourien an tu kleiz eus Euskal Herria an Norzh, Sortu en o zouesk).

A-benn arc’hoazh (15 a viz Here) e vo sinet an « emglev arbennik war yezhoù Breizh » etre dilennidi rannvro Breizh hag ar Stad-c’hall. Ouzhpenn treut eo an emglev-se ha n’eo ket souezh pa n’eus gant ar bolitikourien a sino anezhañ tamm interest ebet da welet ar brezhoneg o vont war-raok er gevredigezh.

N’hon eus ket fiziañs er Stad ha biken n’hon devo fiziañ enni. Na kennebeut e dilennidi ar rannvro pa n’eus gante tamm youl ebet da sevel ur politikerezh yezh a vefe kad da ginnig d’an holl dud e Breizh ur servij publik a zeskadurezh klok eus ar skolioù-mamm betek ar skolioù-meur.

Ne dalv ket boan ivez manifestiñ d’ar 24 a viz Here e Karaez ma n’eo ket evit goulenn traoù resis ha krediñ stourm da vat en amzer da zont. Ar re a ra war-dro aozañ manifestadeg Karaez n’o deus ket teurvezet goulenn kontoù digant dilennidi ar rannvro hag ar Stad abaoe ar promesa sinañ an emglev e miz Kerzu 2013. Un tamm mat a giriegezh o deus ivez ma ‘z eo ken reuzeudik an emglev. Met marteze e kave dezhe e tlee ar Vretoned hag ar Bretonezed derc’hel da gaout fiziañs en o renkad politikel a lak lostoù leueoù da dremen dre o genoù abaoe keit-all. Ne gav ket deomp-ni ez eus peadra da fiziañ hon dazont hag hini hon yezh er bolitikourien avat. An darn vrasañ anezhe ne reont ket gant ar brezhoneg, nag e-kerzh emvodoù ar c’huzul-rannvro, nag e-barzh o buhez pemdez.

N’eo ket goulenn digant dilennidi ar rannvro hag ar Stad a vo graet ganeomp, met rediañ anezhe d’ober ar pezh a fell deomp e rafent. Kemer a rimp ar pezh a zo dleet deomp evit sevel un dazont d’hor yezh, ha da gregiñ ganti e pledimp gant an deskadurezh hag e c’hounezimp ar pezh a zo e-barzh al listennad resisaet e-barzh an trakt-mañ.

Lod zo aet skuizh-mat o vevañ diwar ar pezh zo bet gounezet gant reoù all bloavezhioù zo. Marteze a-walc’h e kav dezhe eo erru poent en em vodañ evit sevel ul luskad stourm nevez evit kas ar brezhoneg war-raok, war bep tachenn, ha da gentañ penn hini an deskadurezh. Un toullad eus labourerien ha labourerezed an deskadurezh vrezhonek a c’hellfe bezañ dedennet da genlabourat muioc’h, da brederiañ ha da stourm asambles, hep aon, gant youl ha plijadur…ha disfiz bras e-keñver tud ar galloud, pe e vefent pell du-hont e Pariz, peotramant tost deomp.

Ar Stad hag ar rannvro n’o deus ket echu da gaout bec’h ganeomp. Adalek bremañ e labourimp da sevel ur c’heñver nerzh a-du gant stourmerien ha stourmerezed ar brezhoneg. Deuit ‘ta ganeomp !

Emgav zo roet d’ar 24 a viz Here da 1e e Karaez, DIRAK AN TI-GAR,  a-drek un giton “Stourmomp Asambles evit ar Brezhoneg ofisiel (SAB)” ! A-raok manifestiñ asambles gant ar re all.

Ar bodad
Stourmomp Asambles evit ar Brezhoneg ofisiel (SAB)

WP_20151014_009

Nous avons pris connaissance du contenu de la convention spécifique sur les langues de Bretagne qui sera signée dans quelques jours entre l’État et la région Bretagne. Sans surprise il exprime clairement la volonté de l’actuelle mandature régionale et de l’État d’éviter à tout prix la construction d’une politique linguistique qui permette d’assurer le développement de la langue bretonne (notamment dans l’éducation). Cette convention est une coquille vide rédigée par une classe politique qui n’a aucun intérêt à ce que le peuple breton se réapproprie sa langue, socialement et politiquement. Nous exigeons que les élus de la région renégocient la convention et y intègrent l’ensemble des revendications suivantes* :

Faire évoluer les règles de l’enseignement bilingue : suppression du seuil pour l’ouverture d’une nouvelle classe, nommer un poste entier par cycle (maternelles, cycle 2 et 3) pour les écoles en zone urbaine et pour toute nouvelle création de poste ou de classe bilingue, acter un engagement de la création d’un poste pour 3 ans ;

Renforcer le soutien à l’enseignement associatif par immersion proposé par le réseau Diwan (financement de Kelenn et de l’accueil des élèves du second degré en internat, mise en place d’un dispositif de pérennisation des employés non enseignants…) ;

Missionner l’Office Public de la Langue Bretonne pour l’élaboration et la mise en œuvre d’un plan de développement pluriannuel de l’enseignement bilingue et de l’enseignement de la langue bretonne pour une adoption d’ici 2017, comme le fait déjà l’Office public de la langue basque ;

Développer les sites de proximité pour la formation des futurs enseignants bilingues et mettre en place un pôle de formation bilingue dans chaque Université pour les futurs enseignants bilingues. Porter à 20 % minimum le nombre de postes bilingues ouverts au concours dès 2016 et à 40 % au terme de la convention, soit en 2020 ;

Développer au sein des ESPE (Écoles Supérieures du Professorat et de l’Éducation) et des Universités chargés de la formation initiale des enseignant, un module d’initiation aux langues et aux cultures de Bretagne pour l’ensemble des futurs enseignants monolingues ;

Généraliser l’initiation à la langue bretonne tout au long du primaire en le proposant à toutes les écoles, et atteindre, d’ici 2021, 3 heures par semaine à l’image de la Corse ;

Développer un nouveau service au sein de l’Office Public de la Langue Bretonne afin de traiter des nouvelles technologies ;

Augmenter l’enveloppe annuelle d’aide pour les formations longues afin d’atteindre 500 personnes aidées chaque année dès 2016 ;

Organiser une campagne « Quêteurs de mémoire – Klaskerien ha treizherien soñjoù » à l’échelle de la Bretagne ;

Création d’au moins une crèche et d’un centre de loisir en langue bretonne par canton et formation de personnel bilingue compétent.

Nous dénonçons également la passivité et l’inaction d’une partie du mouvement culturel breton qui depuis la promesse d’une « convention spécifique sur les langues de Bretagne » (annoncée par Jean-Marc Ayrault, premier ministre, en décembre 2013) n’a pas daigné demander des comptes aux élus de la région et à l’État.

L’État français n’a aucun intérêt à ce que la langue bretonne se développe. Quant aux élus de la région, ils ont prouvé qu’ils n’avaient pas l’intention de faire évoluer la situation.

Par cette première action contre un des symboles de l’opposition au développement de la langue bretonne nous annonçons la création de la plateforme SAB (« Stourmomp Asambles ‘vit ar Brezhoneg ofisiel »), plateforme de lutte apartisane avec laquelle la prochaine mandature régionale et l’État français devront dorénavant composer.

Nous lançons avec force un appel aux travailleuses et travailleurs de la langue bretonne (notamment dans l’éducation) pour qu’ils s’organisent et développent entre eux des liens de lutte et de solidarité.

Afin d’amorcer cette campagne pour l’éducation en langue bretonne nous appelons à participer à la manifestation qui aura lieu à Carhaix le 24 octobre prochain. Toutefois nous refusons l’apolitisme et l’inaction des organisateurs et proposons aux gens de se rassembler à 13h devant le château de Kerampuilh, et derrière une banderolle « Stourmomp Asambles evit ar Brezhoneg ofisiel » avant de rejoindre le défilé.

Des membres de la plateforme de lutte SAB (Stourmomp Asambles evit ar Brezhoneg ofisiel).

* revendications déjà formulées par le collectif Ai’ta (25 septembre 2015)